*ज्येष्ठ खगोलशास्त्रज्ञ व पद्मविभूषण डॉ. जयंत नारळीकर यांचे निधन*

 

ज्येष्ठ खगोल शास्त्रज्ञ व पद्मविभूषण
डॉ.जयंत नारळीकर

*प्रा.डॉ. प्रभाकर माने : मुख्य संपादक*

पुणे : ज्येष्ठ खगोलशास्त्रज्ञ आणि विज्ञान लेखक डॉ. जयंत विष्णू नारळीकर यांचे आज, २० मे २०२५ रोजी, पुण्यातील राहत्या घरी निधन झाले. ते ८६ वर्षांचे होते.  त्यांनी खगोलशास्त्र, ब्रह्मांडशास्त्र आणि विज्ञान प्रसार क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. 

   डॉ. नारळीकर हे आंतरविद्याशाखीय खगोलशास्त्र आणि खगोलभौतिकी केंद्र (IUCAA) चे संस्थापक संचालक होते.  त्यांनी इंग्लंडमधील प्रसिद्ध खगोलशास्त्रज्ञ सर फ्रेड हॉईल यांच्यासोबत 'हॉईल-नारळीकर गुरुत्वाकर्षणसिद्धांत'(Hoyle–Narlikar theory of gravity) मांडला, जो आइन्स्टाईनच्या सामान्य सापेक्षता सिद्धांतावर आधारित असून, ब्रह्मांडाच्या स्थिर स्थिती सिद्धांताला नवे परिमाण देतो.  

     त्यांच्या कार्याची दखल घेत भारत सरकारने त्यांना १९६५ मध्ये 'पद्मभूषण' आणि २००४ मध्ये 'पद्मविभूषण' या सन्मानांनी गौरविले.  विज्ञानाच्या प्रसारासाठी त्यांनी मराठी आणि इंग्रजी भाषांमध्ये अनेक पुस्तके आणि लेख लिहिले, ज्यामुळे सामान्य लोकांमध्ये वैज्ञानिक दृष्टिकोन विकसित झाला. 

  डॉ. नारळीकर यांचे निधन हे भारतीय वैज्ञानिक समुदायासाठी मोठी हानी आहे.  पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्यांच्या निधनावर शोक व्यक्त करताना म्हटले की, "डॉ. जयंत नारळीकर हे खगोलशास्त्र क्षेत्रातील एक तेजस्वी व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांच्या अग्रगण्य कार्यामुळे अनेक पिढ्यांना प्रेरणा मिळेल." त्यांच्या पत्नी, डॉ. मंगला नारळीकर, या देखील ज्येष्ठ गणितज्ञ होत्या.  त्यांचे १७ जुलै २०२३ रोजी पुण्यात निधन झाले.  

     डॉ. जयंत नारळीकर यांच्या निधनाने भारताने एक महान वैज्ञानिक, शिक्षक आणि विज्ञान प्रेमी गमावला आहे.  त्यांचे कार्य आणि विचार पुढील पिढ्यांसाठी प्रेरणादायक ठरतील.